Wat is een gevelteken?
Het gevelteken komt in heel Nederland in meer of mindere mate voor. Het is de verticale bekroning van de nok van de boerderij, die met zijn specifieke motieven door de eeuwen heen een zekere betekenis symboliseerden. Het gevelteken komt tegenwoordig nog het meeste voor in Twente en de Achterhoek. Afgezien van de paardenkoppen, gevormd door het verlengen van windveren tot boven in de nok van het huis, verschenen geveltekens zoals wij ze kennen na de 17e eeuw.
Gevelteken van ‘t Noaberschop
Ons logo is een gevelteken, samengesteld uit de meest voorkomende motieven uit zowel het Achterhoekse als het Twentse gevelteken met wat eigen kleine aanpassingen om het persoonlijker te maken.
1: Twentse Rossen
Vrij algemeen wordt het paard of paardenkop in de volkscultuur bevonden als een symbool van vruchtbaarheid of, meestal, als een onheil-afwerend teken. De symboliek van de rossen in de geveltekens is gebaseerd op twee sagen.
De eerste is het verhaal over de Saksische helden Henigst en Horsa. Deze waren de stichters van het Saksische rijk in Engeland. De twee rossen zouden Hengist en Horsa voorstellen.
De andere stamt uit de Noorse mythologie. De Noren geloofden dat onweer veroorzaakt werd door Wodan, de oppergod, die met zijn achthoevige schimmel Sleipnir over het wolkendek reed. Deze zogenaamde wildenjacht zou voor voorspoed en vruchtbaarheid zorgen.
2: Levensboom of donderbezem
De levensboom behoort tot een van de oudste motieven. Veel verschillende bomen werden vereerd en kunnen daarmee de oorsprong van de levensboom vormen. Ook dit motief is een vruchtbaarheidssymbool. Soms wordt het ook gezien als een teken voor standvastigheid in het geloof. De donderbezem dient voor bescherming tegen donder, blikseminslag en kwade geesten.
3: Zonnerad
Ook weer een symbool voor vruchtbaarheid. In het zonnegeloof wordt het zonnerad als een teken van leven en geluk gezien. In Twente komt het veelvuldig voor in de katholieke geveltekens waarin het Christus visualiseert. Waarschijnlijk is ook het zonnerad overgenomen van de Noorse mythologie waarin het bekend staat als het wiel van Wodan.
4: Wuivende Korenaren
Het symbool voor oogst en daarmee het dagelijks brood. Een goede oogst zou daarbij voor vredeen welvaart moeten zorgen. Ook dit wordt gevisualiseerd in de wuivende korenaren.
5: Anker
Het anker staat voor hoop. Vaak komt dit voor in een combinatie met een kruis, dat staat voor geloof of een hart, dit staat voor liefde. Het borrelglaasje wat hier instaat kwam wel eens voor in geveltekens van cafés. In ons gevelteken duidt het op de liefde van Noabers voor een glaasje op zijn tijd.
6: Glaasje
Het borrelglaasje is een Noaberschoptraditie. Het staat voor onze liefde voor een drankje op zijn tijd. Nieuw is dat we ook echte borrelglazen verwerken in onze geveltekens. Dit is vooral mooi als het gevelteken binnen komt te hangen ter decoratie.
7: Hart
Zoals vermeld bij het anker staat het hart voor liefde. Daarbij is het ook nog het zinnebeeld voor Moeder Aarde en de vrouw in het algemeen.
Documentatie over ‘t gevelteken, verzorgd door old-Noaber Ans Groener. Afkomstig uit ‘t eerste Noaberboek.